رله شیشه‌ ای

رله شیشه‌ای که در بازار و صنعت برق بعنوان رله کمکی نیز شناخته می‌شود از انواع لوازم قابل استفاده برای قطع و وصل بار است. رله ها کلا یک وسیله برای سوئیچ قسمتهای مختلفی از مدار هستند. سوالی که اینجا مطرح می‌شود این است که چه فرقی بین رله کمکی و کنتاکتور و سایر وسایل قطع و وصل بار وجود دارد؟ و به چه علتی از رله های شیشه‌ای یا کمکی استفاده می شود؟

در واقع کاربرد این رله‌ها برای بارهای کوچکی است که جریان الکتریکی پایینی را از مدار می‌کشند. هرچند که ساختمان و کاربرد آنها شبیه به کنتاکتورهاست ، اما هیچگاه برای مصارف کوچکتر و بارهای ضعیفتر به صرفه نیست که از کنتاکتور یا کلیدهای مغناطیسی در مقیاس بزرگ استفاده کرد . در واقع رله شیشه‌ای در مدار فرمان برای صدور فرمان قطع و وصل در قسمت‌های مختلف به کار می‌رود در حالی که یک کنتاکتور معمولا با قطع مدار قدرت، عمل قطع و وصل بار را انجام می‌دهد.

کاربرد رله شیشه‌ای در مدارهای فرمان محسوس و قابل اهمیت و دارای ارزش بسیاری است. بخصوص در مدارهایی که تعداد فرمان‌های آن زیاد است رله شیشه‌ای کاربرد بسیاری دارد . برای مداری پیچیده که تعداد قطع و وصلها، و ادواتی که قطع و وصل خواهند شد زیاد باشد ، قطعا تعدادی رله شیشه‌ای نیاز خواهد بود . مثلا وقتی که نیاز است برای راه اندازی یک موتور الکتریکی، چند فرمان مختلف در قسمت‌های مختلف داده شود و راه اندازی موتور مشروط به تعدادی فرمان جداگانه در مدار باشد مانند مدار آسانسور ، موتورهای تسمه‌ای در خطوط تولید کارخانجات، انواع پمپ ها و … و در ساختمان PLC‌ها بسیار کاربردی و مورد استفاده هستند.

دیگر تفاوت این رله ها با کنتاکتورها در مکانیزم عملکرد آنهاست. اساس کار رله‌های شیشه‌ای مانند کنتاکتورها ، بر پایه تحریک از طریق یک میدان مغناطیسی ایجاد شده در بوبین (سیم پیچ) داخلی آن است که در رله شیشه‌ای باعث تغییر وضعیت کنتاکت‌ها از یک حالت به حالتی دیگر است اما در کنتاکتور باعث قطع و وصل کنتاکت‌ها می‌شود . برای اینکه بهتر متوجه عملکرد رله شیشه‌ای شویم ، بهتر است یک کلید تبدیل خانگی را تصور کنیم.

در واقع کنتاکتور با قطع برق اصلی وارد شده به بار ، آن را قطع و وصل می‌کند در حالی که رله شیشه‌ای این قابلیت را دارد که برق یک قسمت مشخص از مدار را قطع و وصل نماید . این رله ها دارای یک تیغه مشترک (COM) ، و تیغه های باز (NO: Normally Open) و بسته (NC: Normally Close) هستند که تغییر وضعیت کنتاکت بین این تیغه‌ها اتفاق می‌افتد .

تفاوت رله شیشه ای با رله های معمولی مکانیکی که بر اساس قطع و وصل کنتاکتها عمل میکنند، سرعت عملکرد رله است. در رله های شیشه ای کنتاکتها این قابلیت را دارند که به سرعت تغییر وضعیت داده و زمان صرف شده در آنها کمتر از رله های معمولی است. از این رو در مدارهای فرمانی که لازم است کنتاکت‌ها به سرعت عمل نمایند اهمیت بالایی دارند .

انواع رله‌های شیشه‌ای : 

این رله‌ها از نظر ولتاژ و جریان نیز دارای انواع مختلفی هستند .

از نظر ولتاژ می توان آنها را در ولتاژهای مستقیم (DC) و ولتاژ متناوب (AC) به کار برد . از نظر جریان قابل تحمل نیز در چند سطح تولید می‌شوند و معمولا داری شدت جریان های 5، 6، 8، 10، 12، 16، 25 آمپر می‌باشند که اکثرا در جریان های زیر 10 آمپر مورد استفاده هستند.
از نظر ساختمانی هم این رله ها میتوانند بر روی سوکت و یا بر روی بردهای الکتریکی بسته شوند . در تابلوهای برق معمولا از نوع پایه سوکتی که دارای ورودی و خروجی های مختلفی است استفاده می‌شود .