بی متال

بی‌متال یا رله حرارتی یک وسیله حفاظتی مورد استفاده در مدارهای الکتریکی در مقابل اضافه بار است و همانگونه که از نام این وسیله مشخص است ، اساس کار آن بر ضریب انبساط طولی دو فلز استوار است .

در ساختار بی‌متال یک قطعه متشکل از دو فلز غیر هم جنس با ضرایب انبساط طولی متفاوت که به یکدیگر جوش خورده و پرس شده‌اند وجود دارد که در اثر عبور حرارت ناشی از جریان اضافه بار از این قطعه، طول دو فلز شروع به افزایش کرده و بدلیل تفاوت در ضرایب انبساط طولی این دوفلز ، قطعه به سمت فلز با ضریب انبساط طولی کمتر خم شده و باعث باز شدن کنتاکت و قطع مدار می‌شود .

مکانیزم بی‌متال به این صورت است که سیم هادی جریان الکتریکی در داخل رله ، به دور تیغه‌هایی پیچیده شده و حرارت ناشی از اضافه بار را به آن تیغه‌ها منتقل می‌کند . از آنجایی که این تیغه‌ها به تیغه بی‌متال متصل هستند ، حرارت سیم را به بی‌متال منتقل کرده و باعث افزایش طول و خم شدن بی‌متال می‌شود . با خم‌شدن بی‌متال و ایجاد فشار بر روی کنتاکت رله ، تیغه بسته رله باز شده و عمل قطع مدار انجام می‌شود و همزمان کنتاکت مذکور ، تیغه باز بی‌متال را می‌بندد . در رله‌های بی‌متال برای بازگشت بی‌متال به حالت اولیه معمولا از یک یا چند آهنربا استفاده می‌شود که عمل بازگشت کنتاکت‌ها به حالت اول را تسریع می‌کند .

بی‌متال‌ها دارای انواع تکفاز و سه‌فاز بوده و هر دو نوع آن با توجه به تعداد فازها دارای تیغه‌های قدرت هستند . دارای سه ورودی که به خروجی کنتاکتور وصل می‌شود و سه خروجی که مستقیما به موتور الکتریکی متصل است . تیغه‌های فرمان در این رله‌ها با شماره‌های 95 و 96 برای کنتاکت بسته (Normally Close) و 97 و 98 برای کنتاکت باز (Normally Open) مشخص می‌شود . در سیم‌کشی مدار فرمان فاز ورودی به بی‌متال به تیغه بسته 95 وارد و از 96 خارج شده و به سایر قسمت‌های مدار کشیده می‌شود . از تیغه باز برای اتصال به سیستم هشدار مانند آژیر ، چراغ‌های نشانگر و … استفاده می‌شود که در صورت بروز اضافه بار و قطع شدن مدار ، کنتاکت باز ، بسته شده و سیگنال به سیستم هشدار ارسال می‌شود .

بی‌متال‌ها معمولا دارای یک پیچ تنظیم هستند که با چرخاندن آن می‌توان رله را تا مقادیر مختلفی و تا چند برابر جریان نامی موتور تنظیم کرد . همچنین این رله‌ها دارای دکمه‌های Reset برای بازگرداندن رله به حالت اولیه (در نوع دستی) ، کلید Stop برای قطع دستی بی‌متال ، کلید Test جهت تست رله بی‌متال در شرایط مختلف و پل‌های فلزی (همان ورودی هایی که پیشتر اشاره شد) جهت اتصال به کنتاکتور می‌باشند . در رله‌های بی‌متالی که بصورت خودکار به حالت اول برمی‌گردند این کار پس از مدتی بصورت خودکار و با کاهش دمای بی‌متال انجام می‌شود .

در برخی از بی‌متال‌ها که کاربرد جریان بالا دارند ، از ترانس‌های جریان (CT) استفاده می‌شود که هادی اصلی رله از بین ترانس عبور کرده و جریان حول محور هادی از طریق ترانس منتقل شده و به بی‌متال می‌رسد .

بی‌متال‌ها از نظر رنج جریان دارای انواع گوناگون هستند و با توجه به مدار و اندازه و نوع بار در رنج‌های مختلفی تولید و عرضه می‌گردند.