مولتی متر

دستگاه‌های اندازه‌گیری کمیت‌های الکتریکی در طول زمان و بر اساس نیاز طراحی و ساخته شده‌اند . نیاز به کنترل و پایش این کمیت‌ها یکی از الزامات صنعت برق و کنترل است که همواره اهمیت سلامت تجهیزات و مدارها و نیز اهمیت انتخاب المان‌های مناسب با مقادیر کمیت‌ها را یادآور می‌شود . هر یک از کمیت‌ها و پارامترهای الکتریکی نظیر ولتاژ ، جریان ، فرکانس ، مقاومت و … برای خود دارای خاصیت‌ها و توابع مختلفی هستند که برای اندازه گیری ، سنجش و کنترل نیاز به دستگاه‌های اندازه‌گیری مخصوص خود دارند که در بهترین حالت بتواند پاسخگوی نیاز مهندسین و کاربران در صنعت باشد .

استفاده از وسایل اندازه‌گیری برای هر یک از کمیت‌های ذکر شده همواره چالش‌هایی برای مهندسین و کاربران در صنعت برق ایجاد کرده است که از جمله این چالش‌ها می‌توان به هزینه‌های زیاد اشاره کرد که علاوه بر خود دستگاه باید برای سرویس ، نگهداری ، کالیبره کردن و … برای هر یک از آن‌ها پرداخته شود . علاوه بر این استفاده از چند وسیله اندازه‌گیری در مدارها برای هر یک از کمیت‌های الکتریکی به صورت جداگانه وقت‌گیر و خسته کننده می‌باشد . چنین چالش‌هایی نیاز به طراحی و ساخت دستگاهی را مطرح کرد که بتوان با استفاده از آن ، دست کم چند نوع کمیت الکتریکی را اندازه گیری کرد .

دستگاه‌های مولتی‌ متر نوعی وسیله اندازه‌گیری هستند که قادر به سنجش چند نوع کمیت الکتریکی می‌باشند . این دستگاه‌ها با توجه به خاصیت هر یک از کمیت‌ها و المان‌های الکتریکی و الکترونیکی طراحی می‌شوند که قابلیت اندازه‌گیری مقدار هر یک از آن‌ها را داشته باشند . بدین ترتیب نیاز به چند وسیله اندازه‌گیری برای سنجش چند کمیت الکتریکی از بین رفته و علاوه بر آن در وقت و هزینه نیز صرفه‌جویی می‌شود .

مولتی مترها معمولا دارای قابلیت اندازه‌گیری شدت جریان الکتریکی ، اختلاف پتانسیل الکتریکی (ولتاژ) ، مقاومت و … هستند که امروزه در صنعت برق استفاده‌های قابل توجهی در اندازه‌گیری و تست سلامت المان‌های الکتریکی و الکترونیکی دارند . برخی از مدل‌های مولتی مترها علاوه بر موارد گفته شده قابلیت اندازه‌گیری ظرفیت خازنی و محاسبه توان را دارند و برای تست سلامت دیود و برخی المان‌های دیگر نیز به کار می‌روند .

مولتی متر‌ها اصولا دارای دو نوع کلی آنالوگ و دیجیتال هستند .

نوع آنالوگ این دستگاه‌ها دارای مکانیزم اندازه‌گیری و نمایش به صورت مکانیکی است و امروزه در کمتر مواردی مورد استفاده قرار می‌گیرند . صفحه نمایش این نوع مولتی مترها به صورت درجه بندی شده و مجزا برای هر کمیت الکتریکی تنظیم شده است که با حرکت عقربه که با تحریک فنر انجام می‌شود مقدار اندازه گیری شده را نمایش می‌دهد . این نوع مولتی مترها دارای پراب‌هایی برای تماس با هادی‌های المان‌های مختلف و اندازه‌گیری مقادیر کمیت‌ها است . کلید سلکتوری نیز جهت تنظیم بر روی کمیت مورد اندازه‌گیری و همچنین تنظیم رنج و واحد اندازه‌گیری در مولتی متر تعبیه شده است . دقت عملکرد مولتی مترهای آنالوگ به دلیل ساختار مکانیکی آن می‌تواند تحت تاثیر استهلاک و عوامل محیطی قرار بگیرد که این امر نوعی نقص در مولتی متر به حساب می‌آید .

مولتی‌مترهای دیجیتال دارای دقت بسیار بالاتری نسبت به مولتی متر آنالوگ هستند و مقدار اندازه گیری شده را به صورت دقیق و نوشتاری روی صفحه نمایش LCD خود نشان می‌دهند . مولتی مترهای دیجیتال در ساختار خود بر اساس خاصیت هر کمیت دارای پردازنده‌ها و مدارهای الکترونیکی هستند که مقادیر را با دقت بالا و بدون تاثیر از شرایط محیطی و استهلاک اندازه می‌گیرند . این نوع مولتی مترها نیز مانند مولتی‌متر آنالوگ دارای پراب و کلید سلکتور برای انتخاب کمیت و رنج اندازه گیری هستند . علاوه بر دقت اندازه گیری بالا امکان کالیبراسیون راحت تر و دقیق تر از دیگر مزایای مولتی مترهای دیجیتال است . برخی از انواع این نوع مولتی‌مترها نیز دارای قابلیت ذخیره داده و گزارش‌گیری و امکان اتصال به کامپیوترها نیز هستند .

مولتی متر‌های دیجیتال دارای انواع دستی ، رله‌ ای یا تابلویی و انبری (کلمپی) نیز هستند که هر کدام با توجه به نیاز کاربر و اقتضای مدار به صورت خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرند .