کالیبراتور

کالیبراسیون در صنعت یکی از کارهایی است که برای تنظیم و تثبیت مقادیر اندازه‌گیری شده در کمیت‌های مختلف انجام می‌شود . به این معنی که یک کمیت اندازه‌گیری شده را با یک رفرنس یا مرجع استاندارد مقایسه کرده و میزان خطای اندازه‌گیری را می‌سنجند و برای رفع خطا دستگاه‌های اندازه‌گیری را مطابق با آن مرجع تنظیم ، تعمیر و یا در صورت نیاز تعویض می‌کنند . این عمل کالیبراسیون نام دارد . دستگاه‌هایی برای انجام آزمایشات و اندازه‌گیری‌های مرجع ساخته می‌شوند که با نام کالیبراتور شناخته می‌شوند .

کالیبراتورها دستگاه‌هایی هستند که جهت کنترل کمیت‌های اندازه‌گیری شده به کار می‎‌‌‌‌‌‌روند . این دستگاه‌ها با اندازه‌گیری مقادیر کمیت‌های مختلف فیزیکی به عنوان یک مرجع ، دقیق‌ترین مقادیر را نشان می‌دهند . هدف از استفاده از کالیبراتورها حصول اطمینان از اندازه‌گیری‌ها و کشف خطاهای احتمالی در اندازه‌گیری یا دستگاه‌های اندازه‌گیری است . از آنجایی که دستگاه‌های اندازه‌گیری به مرور زمان دچار تغییرات سخت افزاری و استهلاک می‌شوند و یا در اثر عواملی مانند ضربات ، آلودگی ، مجاورت با مواد شیمایی ، آب و سایر موارد ممکن است دچار خرابی و خطاهایی شوند ، استفاده از کالیبراتورها می‌تواند کمک بزرگی برای سنجش صحت اطلاعات و اندازه‌گیری‌ها توسط دستگاه‌های اندازه‌گیری نماید .

کالیبراتورها در صنعت دارای انواع مختلفی هستند که برای اندازه‌گیری کمیت‌های گوناگون فیزیکی مورد استفاده قرار می‌گیرند. هر یک از انواع کالیبراتورها با توجه به نوع کمیت و پارامتر مورد اندازه گیری دارای ساختار و کاربردهای متفاوتی هستند که به تناسب اندازه گیری مورد نظر خود تولید می‌شوند . امروزه کالیبراتورهای پرتابل یا رومیزی یا قابل حمل کاربرد گسترده‌تری دارند و در بیشتر صنایع از این نوع مدل‌ها استفاده می‌شود . کالیبراتورهای دما ، کالیبراتور فشار و کالیبراتورهای کمیت‌های الکتریکی یا الکتریکال از انواع پرکاربرد این دستگاه‌ها هستند .

کالیبراتور دما در ارتباط با دستگاه‌های اندازه‌گیری دما یا دستگاه‌های مرتبط با کمیت‌های دما ساخته می‌شوند . دستگاه‌های اندازه‌گیری دما نیز پس از استفاده‌های مکرر یا در مدت زمان طولانی نیاز به کالیبره شدن دارند . کالیبراتورهای دما برای کنترل صحت اندازه‌گیری دما در شرایط مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند که باز به نسبت شرایط مختلف مانند دمای هوا ، آب ، سیالات و … دارای مدل‌های گوناگون هستند . اصولا این نوع کالیبراتورها دارای سنسورهای قوی و با دقت بالا هستند که اندازه‌گیری دما را با کمترین خطای ممکن انجام می‌دهند . اکثر این نوع کالیبراتورها با استفاده از سنسورهای RTD (یا دماسنج مقاومتی) یا ترموکوپل‌ها دما را به صورت دقیق اندازه‌گیری می‌کنند . مکانیزم اتصال و عملکرد کالیبراتورها معمولا مشابه می‌باشد . کالیبراتور به دستگاه‌های اندازه‌گیری دما یا مبدل‌های آن‌ها مانند ترنسمیتر و … وصل شده و ابتدا دما را به صورت دقیق اندازه می‌گیرد . با توجه به اندازه‌گیری انجام شده ، دستگاه‌های اندازه‌گیری را کالیبره می‌کند .

کالیبراتورهای فشار نیز برای سنجش صحت اندازه‌گیری و عملکرد دستگاه‌های فشارسنج که در انواع گوناگون وجود دارند استفاده می‌شوند . انواع مختلفی از کالیبراتورهای فشار وجود دارند که برخی از آن‌ها دستی هستند که باید مجهز به یک سری تجهیزات جانبی مانند پمپ و سایر تجهیزات باشند . در نوع پرتابل کالیبراتورهای فشار نیز انواع کمیت‌ها قابل اندازه‌گیری است . از جمله سرعت سیال ، فشار ، جریان سیال یا فلو . مکانیزم عملکرد این نوع کالیبراتور نیز همانند کالیبراتور دماست با این تفاوت که سنسورهای این نوع کالیبراتورها از نوع سنسورهای فشار بوده و با اتصال به انواع دستگاه‌های فشارسنج یا سوئیچ‌های فشار و غیره و اندازه‌گیری فشار ، آن‌ها را با مقیاس فشار مرجع کالیبره می‌کند .

کالیبراتورهای الکتریکال نیز کمیت‌های الکتریکی مانند ولتاژ ، جریان ، فرکانس و … را اندازه می‌گیرند . این نوع کالیبراتورها نیز دارای انواع مختلفی هستند که بر اساس نیاز و با توجه به تنوع دستگاه‌های اندازه‌گیری طراحی و تولید می‌شوند . کالیبراتورهای جریان (کالیبراتور آمپرمتر) ، کالیبراتور ولتاژ (کالیبراتور ولت‌متر) و کالیبراتورهای مولتی فانکشن که دارای قابلیت اندازه‌گیری توابع مختلفی از برق هستند و به کالیبراتور مولتی‌متر نیز معروفند از جمله کالیبراتورهای پرکاربرد الکتریکال می‌باشند . کالیبراتورهای مولتی فانکشن یا مولتی‌متر قابلیت اندازه‌گیری پارامترهای مختلف الکتریکی را دارند که هر یک بر اساس رنج‌ها و مقادیر خود دسته بندی می‌شوند . اندازه‌گیری ولتاژ ، جریان ، فرکانس و … توسط این کالیبراتورها قابل انجام و کالیبراسیون هستند .

نوع دیگری از کالیبراتورهای الکتریکال ، کالیبراتورهای لوپ یا حلقه هستند که برای تست لوپ در مدار مورد استفاده قرار می‌گیرند . اکثر کالیبراتورها اعم از دما ، فشار یا الکتریکال قابلیت ذخیره داده‌ها و عملیات را داشته و امکان گزارش‌گیری از عملیات مختلف را برای ما فراهم می‌کنند .