ترموستات

رله ترموستات

کنترل دما در صنایع و محیط‌های گوناگون در طی فرایندهای مختلف صنعتی یا شرایط عادی یکی از عوامل موثر در برقراری ثبات و پایداری شرایط مناسب در محیط یا فرایند صنعتی است .

هدف از کنترل دما در همه زمینه‌ها ایجاد شرایط دمایی مناسب برای ارتقای کیفیت تولید و زندگی روزمره است .

این کنترل همواره جزء جدایی ناپذیر زندگی بشر و در پی آن لازمه برقراری شرایط مناسب در بسیاری از صنایع است .

در این زمینه دستگاه‌های زیادی برای کنترل و اندازه گیری دما در محیط‌ها و حوزه‌های مختلف وجود دارد که یکی از آن‎ها ترموستات‌ها هستند .

ترموستات‌ها وسیله ای برای اندازه گیری ، کنترل و ثبت دما در محیط های مختلف هستند .

این وسیله ها برای پایش و ثابت نگه داشتن شرایط دمایی در محیط‌های مختلف در صنایع مختلف به کار گرفته می‌شوند . هرگونه افزایش یا کاهش دما بیش از حد مجاز در یک فرایند توسط ترموستات تشخیص داده شده و اعلام می‌شود . همچنین این وسیله قابلیت صدور فرمان به قسمت‌های مختلف مدار را دارد که در صورت تشخیص افزایش یا کاهش بیش از حد مجاز دما ، فرمانی خاص را برای فعال شدن قسمتی از مدار صادر می‌کند .

این کنترل دما بیان گر این است که ترموستات‌ها به صورت لحظه ای دما را سنجیده و با افزایش و کاهش آن عمل می‌کنند . در واقع می‌توان گفت ترموستات‌ها دو وظیفه اصلی را در کنار هم انجام می‌دهند که یکی اندازه گیری دما و دیگری کنترل یا ثابت نگه داشتن آن است .

در اغلب صنایع ، سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی با فرمان قطع و وصل که از سمت ترموستات دریافت می‌شود عمل می‌کنند .

ترموستات‌ها کاربردهای گسترده ای در همه کاربری ها اعم از مسکونی ، تجاری ، اداری ، صنعتی ، آزمایشگاهی و سایر کاربری‌ها دارند . به عنوان مثالی جزئی تر می‌توان کنترل دمای محیط‌های مختلف با راه اندازی سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی ، سیستم تهویه مطبوع ، کوره‌ها در صنایع فولاد و … ، واحدهای تولید مواد غذایی ، واحدهای پرورش دام و طیور و … را نام برد .

هدف اصلی از به کار گیری این وسایل پایدار نگه داشتن شرایط دمایی و در نتیجه آن افزایش بهره وری و کیفیت در انجام امور تولیدی ، تجاری ، آسایش و … است .

در بسیاری از لوازم و تجهیزات معمول و مورد استفاده نیز از انواع مختلف ترموستات‌ها استفاده می‌شود . لوازم خانگی از قبیل یخچال‌ ، آب گرم کن و … دارای ترموستات‌های مخصوص برای کنترل دما در مقادیر مورد نیاز هستند .

ترموستات‌ها دارای دو نوع آنالوگ و دیجیتال هستند که نوع دیجیتال آن امروزه کاربرد زیادی دارد . اندازه گیری دما در ترموستات‌های دیجیتال معمولا به وسیله‌ سنسورهای دما یا ترمومتر و ترمیسترها انجام می‌شود . در برخی موارد به ترموستات‌های دیجیتال ، ترموستات هوشمند نیز گفته می‌شود . ترموستات‌های آنالوگ از مکانیزم انبساط فلزات جامد یا مایع یا مایعات در ساختار خود برای اندازه گیری و کنترل دما استفاده می‌کنند .

نوعی از ترموستات‌ها که کاربرد فراوانی در صنعت و کارگاه‌ها و کارخانجات دارند نوع رله ای آن‌هاست که اصطلاحا رله ترموستات نامیده می‌شود . این نوع ترموستات‌ها دارای خروجی رله ای هستند که دو حالت قطع و وصل دارند . با توجه به این که رله تنها دارای دو حالت قطع و وصل می‌باشد ، خروجی نیز همواره باید قطع یا وصل شود و بر خلاف برخی از مدل‌های ترموستات ، برای کنترل دما قادر به ایجاد تغییر در توان خروجی برای جلوگیری از قطع و وصل‌های مکرر نیست . از این رو این نوع ترموستات‌ها برای صنایع و مواردی که نوسانات دما در طول بازه زمانی مشخص زیاد باشد مناسب نیست . چرا که قطع و وصل پیاپی یک خروجی موتوری یا غیره ممکن است به مرور زمان آن را دچار استهلاک و خرابی زود هنگام بکند .

در ساختار این ترموستات‌ها انواع سنسورهای دما که به صورت داخلی یا خارجی به آن وصل هستند وجود دارد . در برخی مدل‌ها نیز از ترمومتر برای اندازه گیری دما استفاده می‌شود . خروجی ترموستات به انواع دستگاه‌ها می‌تواند وصل شود . قابلیت تنظیم دما بر روی ترموستات‌ها از طریق پیچ‌ها یا دکمه‌های تنظیم دما فراهم می‌شود که دارای مقدار حداکثر و حداقل دمای مجاز هستند . تنظیمات زمان و نمایشگرهای آن نیز از دیگر امکانات ترموستات به شمار می‌روند .

از این نوع ترموستات‌ها معمولا برای راه اندازی دمنده‌ها و مکنده‌ها در صنایع تولیدی و انواع فضاهای بزرگ ، تهویه مطبوع واحدهای تولیدی و صنعتی و … استفاده می‌شود .

رله ترموستات‌ها دارای کنتاکت‌های باز و بسته هستند که بر حسب نیاز و کاربرد برای راه اندازی و توقف تجهیزات سرمایشی و گرمایشی مورد استفاده قرار می‌گیرند .